Usłyszeć lepiej
Niedosłuch, wada słuchu – te słowa mają ogromne znaczenie dla coraz większej części społeczeństwa. Wielu z nas ma wśród swoich znajomych, rodziny osoby, które mają problemy ze słuchem, do których trzeba mówić głośniej i z bliskiej odległości, aby móc się z nimi porozumieć. Najczęściej są to ludzie starsi, ale coraz częściej problem niedosłuchu dotyczy dzieci, również tych najmłodszych i jest on o wiele bardziej złożony.
Podejrzewając niedosłuch u kogoś ze swoich bliskich przeważnie szukamy najpierw pomocy u lekarza pierwszego kontaktu, który kieruje nas do laryngologa. Najczęstsze skargi zgłaszane przez pacjentów to: muszę głośniej nastawiać telewizor, nie rozumiem mowy zawłaszcza w większym gronie osób, muszę prosić o powtórzenie urzędnika na poczcie,
w banku, sprzedawczynię w sklepie.
Lekarz specjalista po wykluczeniu wszystkich schorzeń uszu, które można leczyć oraz po wykonaniu badań słuchu często sugeruje pacjentowi zaopatrzenie w aparat(y) słuchowy(e). Ostateczną decyzję o aparatowaniu podejmuje pacjent, który musi przede wszystkim sam odczuwać potrzebę korzystania z pomocy słuchowej i chcieć lepiej słyszeć.
Obecny rynek aparatów słuchowych oferuje nam bardzo szeroką gamę aparatów różnych firm, różnej klasy, różnego typu, zróżnicowanych również cenowo. Nie ma aparatu, o którym można by powiedzieć, że będzie najlepszy dla każdego pacjenta. Subiektywne wrażenia dotyczące odbioru dźwięków przetworzonych przez aparat słuchowy mogą być bardzo różne. Dlatego każdemu pacjentowi należy dać możliwość zapoznania się z różnymi aparatami, co w praktyce sprowadza się do zmierzenia co najmniej trzech.
Aparaty słuchowe możemy klasyfikować kierując się różnymi kryteriami podziału.
Jeśli za takie kryterium przyjmiemy sposób umiejscowienia aparatu w uchu mówimy o aparatach zausznych, czyli umieszczonych za małżowina uszną lub wewnątrzusznych, czyli umieszczonych w przewodzie słuchowym zewnętrznym i/lub muszli małżowiny usznej. Do tych ostatnich należą również te najmniejsze, nazywane wewnątrzkanałowymi, całkowicie mieszczące się w przewodzie słuchowym zewnętrznym (CIC – complete in canal).
Aparaty zauszne możemy stosować niezależnie od stopnia ubytku słuchu, od lekkiego aż po głęboki, w przypadku aparatów wewnątrzusznych istnieją już pewne ograniczenia. Przede wszystkim decyduje tutaj próg słyszenia pacjenta. Aparat wewnątrzuszny można z powodzeniem zaproponować pacjentowi z niewielkim ubytkiem słuchu, w przypadku większego niedosłuchu bezpieczniejszym jest zastosowanie aparatu zausznego. Przeciwwskazaniem do aparatu wewnątrzusznego są również:
- wąskie przewody słuchowe zewnętrzne,
- duża produkcja woskowiny,
- owłosione przewody słuchowe zewnętrzne,
- przewlekłe stany zapalne uszu.
Aparaty słuchowe możemy jeszcze klasyfikować w zależności od ich parametrów takich jak:
- pasmo przeniesienia,
- wzmocnienie,
- liczba kanałów,
- liczba programów.
W ramach cyfrowej obróbki sygnału możliwa jest kompresja jego dynamiki, redukcja szumów, dzielenie na kanały częstotliwościowe, uruchamianie określonych programów. W praktyce sprowadza się to do poprawienia jakości odbieranego dźwięku, do eksponowania słuchania np. mowy czy muzyki w określonych warunkach otoczenia (pogłos, hałas).
Przed przystąpieniem do doboru aparatu słuchowego należy określić, jakie są oczekiwania pacjenta w stosunku do proponowanej mu protezy słuchowej. Każdy pacjent ma swoje własne, indywidualne wymagania i w miarę możliwości (audiologicznych i technicznych) należy je uwzględnić, a na pewno wszystkich wysłuchać. Bardzo często na pierwszy plan wysuwają się wymagania natury estetycznej. Wiele osób, zwłaszcza czynnych zawodowo chce mieć aparat mały, dyskretny, nie rzucający się w oczy. Aparaty takie, przy swoich wszystkich niewątpliwych zaletach, mają również wady. Obsługa ich wymaga na ogół dużej sprawności manualnej, poza tym może wystąpić efekt zatkanego ucha spowodowany ograniczeniami, jeśli chodzi o rozmiar stosowanej wentylacji. Czasami pacjenci zgłaszają wysuwanie się aparatu z ucha podczas jedzenia, mówienia, co daje w efekcie sprzężenia i aparat piszczy, a spowodowane są uwarunkowaniami anatomicznymi w przewodzie słuchowym zewnętrznym.
Jeżeli niedosłuch dotyczy obu uszu, w przypadku dorosłego człowieka obustronne protezowanie jest opcją (korzystniejszą!), w przypadku dziecka staje się koniecznością. Wyższość obustronnego protezowania nad jednostronnym wydaje się już dzisiaj nie budzić wątpliwości. Obuuszne aparatowanie poprawia słyszenie progowe, lokalizację dźwięków, rozumienie mowy w hałasie, powoduje sumowanie informacji, co daje w efekcie lepszą jakość słyszenia.
Rozmawiając z pacjentem, obserwując go podczas doboru aparatu staramy się ocenić jego możliwości w zakresie obsługi aparatu (zdolności manualne, stopień inteligencji), co również decyduje o powodzeniu protezowania słuchu. Prognozowanie o skuteczności zalecanego aparatu słuchowego najlepiej jednak oddaje ocena zysku zrozumiałości mowy. Im zdolność dyskryminacji mowy większa, tym większa szansa na pożytek z aparatu słuchowego. Przy małej zrozumiałości mowy aparat słuchowy może ją tylko nieznacznie poprawić. Wzmocnienie sygnału w takim przypadku ułatwia pacjentowi jedynie odczytywanie mowy z ust, kontrolę własnej mowy oraz rejestrację dźwięków z otoczenia.
Proces doboru aparatu słuchowego jest zawsze procesem bardzo indywidualnym. Zdarza się, że trzeba go kilkukrotnie powtarzać, aby wybrać dla danego pacjenta aparat najbardziej optymalny.
Należy również zwrócić uwagę na fakt, że nawet przy najbardziej starannym dopasowaniu aparatu słuchowego na ogół nie ma możliwości pełnej korekty słuchu, korekty rozumianej nie tylko jako poprawa progu słyszenia, ale również poprawa zdolności dyskryminacyjnych słuchu. Żaden aparat słuchowy nie przywróci słuchu, w stopniu takim jaki ma człowiek prawidłowo słyszący, może go tylko mniej lub bardziej do tego ideału zbliżyć. W wielu przypadkach, szczególnie gdy korygowany ubytek słuchu jest znaczny, pacjent z aparatem słuchowym odbiera dźwięki inaczej niż przed protezowaniem. Wielu dźwięków nie zna, nie potrafi ich identyfikować, są mu obce, czasami drażniące. Z tego względu niezwykle istotny jest tzw. trening słuchowy. Po dobraniu aparatu słuchowego pacjent musi nauczyć się, co czasami trwa kilka miesięcy, żyć w świecie dźwięków, który był dla niego dotychczas niedostępny.
Warunkiem uzyskania refundacji NFZ jest wystawienie przez lekarza laryngologa wniosku na aparat słuchowy i zarejestrowanie go. Pacjent ma pełne prawo wyboru gabinetu protetyki słuchu, gdzie będzie dla niego dobrany i ustawiony aparat słuchowy.
Refundacja przysługuje każdej ubezpieczonej osobie nie częściej niż raz na pięć lat dla dorosłych i co trzy lata dla dziecka (do 26 roku życia). Ustalono osobny limit refundacji dla dziecka i dla osoby dorosłej. W przypadku dzieci i młodzieży NFZ dopłaca 2000,00 zł do każdego aparatu, a dorośli mogą liczyć na 700,00 zł do każdego aparatu.
Zapraszamy do skorzystania z naszej oferty.
Andrzej Rzepka
